Yatırımcı Kılavuzu

Yatırımcılardan katılma payları karşılığında toplanan paralarla, katılma payı sahipleri adına, riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre, portföy işletmek amacıyla kullanılan mal varlığıdır.

Yatırımcının sahip olduğu hakları taşıyan ve fona katılımını gösteren, sermaye piyasası aracıdır. Katılma payları, Merkezi Kayıt Kuruluşu bünyesinde yatırımcılar adına kaydi olarak izlenmektedir.

Katılım fonu, yatırımcıların birikimlerini faizsiz finans prensiplerine uygun şekilde değerlendiren bir yatırım fonudur. Faizsiz kazanç modellerine dayalı olarak sukuk, katılım endeksine uygun hisse senetleri, altın gibi Sermaye Piyasası Kurulu tarafından uygun görülen diğer faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası araçlarına yatırım yapar. Şeffaflık ve etik ilkelere bağlı olarak yönetilen bu fonlar, faizden uzak duran ve sürdürülebilir büyüme hedefleyen yatırımcılar için ideal bir alternatiftir.

Katılım fonları, Katılım Şemsiye Fon altında kurulabileceği gibi Hisse Senedi Şemsiye Fon gibi diğer şemsiye fonların altında da kurulabilirler. Tüm katılım fonlarının unvanında “KATILIM” ibaresinin yer alması zorunludur.

Katılma payları, belirli saatlerde ve belirli kuruluşlar aracılığıyla alınıp satılabilmektedir. İşlem ücretlerinin tahsilatı veya ödemesi, fon ve işlem yapılan kuruluşa bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu detaylı bilgiler, fonun kurucusu tarafından izahname ve yatırımcı bilgi formunda açıkça belirtilmektedir. Katılma payları, genellikle fon kurucusu, kurucusunun anlaşmalı olduğu yatırım kuruluşları ve Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu (TEFAS) üzerinden işlem görür.

Fon birim pay değeri, fon toplam değerinin tedavüldeki katılma payı sayısına bölünmesiyle elde edilir.

Değerleme gününde portföyde bulunan varlıkların işlem gördükleri, alınıp satıldıkları borsalarda oluşan fiyatlar dikkate alınarak fon portföy değeri hesaplanmaktadır. Fon portföy değerine fonun alacakları eklenmek ve borçları düşülmek suretiyle fonun toplam değeri belirlenmektedir. Fon toplam değeri, değerleme gününde tedavülde olan pay sayısına bölünerek birim katılma payı fiyatına ulaşılmaktadır.

Katılma payı birim fiyatı, her iş günü itibarıyla alınıp satıldığı adreslerde ve Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu'nda (TEFAS) kurucu tarafından ilan edilir.

Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu'dur. Yalnızca tek bir yatırım hesabı ile yatırımcıların elektronik bir platform üzerinden ek bir ücret ödemeden, TEFAS sisteminde işlem gören tüm fonların alım ve satım işlemlerinin yapmasını amaçlayan dijital platformdur.

Portföyün getirisinin kıyaslanmasını sağlayan endeks veya endeksler ile yatırım stratejisi ve yatırım yapılan varlık ve işlemlerin niteliklerine uygun olarak belirlenecek ve kurulca uygun görülecek referans getiri oranları veya değerleridir.

Getiri garantisi bulunmamaktadır. Gelecek dönem için herhangi bir getiri taahhüdünde bulunulamaz.

Birikimleri ile profesyonel portföy yöneticileri tarafından yönetilen yatırım fonlarına yatırım yaparak, belirli bir stratejiye ve risk-getiri profiline uygun kazanç elde etmeyi hedefleyen kişidir. Fon yatırımcıları, bireysel olarak varlık seçimi yapmak yerine, farklı varlık sınıflarından oluşan ve genellikle çeşitlendirilmiş bir portföyden faydalanarak hem risklerini azaltmayı hem de finansal hedeflerine ulaşmayı amaçlarlar.

Bireysel yatırımcı, finansal piyasalarda kendi birikimlerini değerlendiren, genellikle sınırlı bilgi ve deneyime sahip kişilerdir. SPK düzenlemelerine göre, bireysel yatırımcılar daha yüksek koruma altındadır ve yatırımlarını yaparken geniş bir bilgilendirme ve uyarı mekanizmasına tabidir. Genellikle klasik yatırım ürünlerine yönelirler.

Nitelikli yatırımcı, SPK tarafından belirlenen kriterleri sağlayarak yatırım yapma yeterliliği olan, yüksek finansal bilgiye, deneyime ve varlık büyüklüğüne sahip kişi veya kurumlardır.

Tanım: En az 1 milyon TL değerinde finansal varlık (nakit mevduat, sermaye piyasası araçları vb.) bulunduran ve bu yeterliliğini belgeleyen gerçek kişiler, nitelikli yatırımcı sayılır.

Avantaj ve Farklar: Nitelikli yatırımcılara sunulan ürünler, halka açık olmayan özel fonlar ve karmaşık finansal araçlar gibi daha geniş seçenekleri içerir.

Gayrimenkul yatırım fonları, girişim sermayesi yatırım fonları ve serbest yatırım fonları sadece nitelikli yatırımcılara yöneliktir.

Yatırım fonları portföylerinin, fonun içtüzüğü ve izahnamesinde belirtilen esaslar doğrultusunda profesyonel portföy yöneticileri tarafından yönetilmesi faaliyetidir. Bu süreç, Sermaye Piyasası Kurulu’nun düzenlemeleri ve denetimine tabidir.

Yatırım fonlarının yönetimi karşılığında, fon portföy yöneticisi tarafından tahsil edilen ücrettir. Bu ücret, yatırımcıların fon portföyünde sahip oldukları pay oranına göre hesaplanır ve günlük olarak fonun net varlık değerinden düşülür. Bunu dışında fon için yapılan denetim ücreti, saklama ücreti, noter ücreti, kurul ücreti vb. yasal olarak ödenmesi zorunlu olan masraflar fonun içinden fon yönetim ücreti ile beraber alınır.

Fonun masrafları ve yönetim ücretine dair tüm detaylara fon izahnamesinde yer verilir.

Bilgi Edinme: Yatırım yapmayı planladığınız fon türüne göre ilgili fona ilişkin veya aynı kategorideki diğer fonlara ilişkin TEFAS ve KAP gibi kanallardan fon türü, büyüklüğü, performansı, stratejisi, portföy içeriği, yöneticisi, fon yönetim ücreti, alım satım şartları, giriş-çıkış komisyonu gibi detayları öncelikle öğrenmeyi unutmayın.

Risk Düzeyi: Yatırım fonuna yatırım yaptığınızda bir risk aldığınızı unutmayın. Çünkü fon tarafından alınan menkul kıymetlerin değeri artabileceği gibi düşebilir ve yatırım yaptığınız anaparanın bir kısmını kaybedebilirsiniz. Ancak her yatırım fonunun riski aynı düzeyde değildir. Yatırım fonlarını riskli ve daha az riskli olarak ayırmak mümkündür.

Geçmiş Performans: Genel olarak tüm menkul kıymet yatırımlarında özel olarak da yatırım fonlarına yapılan yatırımlarda, geçmiş dönemde o menkul kıymetin ya da yatırım fonunun elde ettiği getirinin gelecek dönemde de elde edileceği yönünde bir garantinin olmadığının tüm yatırımcılar tarafından bilinmesi gerekmektedir. Fonun geçmiş dönemdeki performansından bir fikir edinmekle beraber, bu performansın önümüzdeki dönemde tekrar yakalanmasının garanti olmadığını unutmamak gereklidir.

Fon alım satımı için banka/aracı kurum nezdinde yatırım hesabınız olması gerekmektedir. Birçok banka, aracı kurum internet ve mobil şubeler üzerinden işlem yapma hakkı tanır.

Yatırım fonlarının vergilendirilmesi hususunda, Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesi (www.gib.gov.tr) aracılığıyla güncel vergilendirme bilgilerine ulaşılması mümkündür.

Bir fona dair en etkili bilgi alma kaynakları TEFAS ve KAP’tır. Mevzuat gereği kamuya açıklanmak zorunda olunan tüm bilgiler bu iki platformda ve fon kurucusunun web sitesinde yer almaktadır.

SPK Kanunu gereğince; fon malvarlığı rehin edilemez, teminat gösterilemez ve üçüncü kişiler tarafından el konulamaz. Başka bir deyişle, fon malvarlığı kanun ile güvence altına alınmıştır.

Yatirim fonlari, sadece bir sermaye piyasasi kurumu olan Portföy Yönetim Sirketleri tarafindan semsiye fon çatisi altinda kurulabilmektedir. Portföy Yönetim Sirketleri, öncelikle bir içtüzük ile mevzuatta belirtilen “Semsiye Fon” türlerinden birini kurmalidir. Kurulan semsiye fonlarin herhangi bir malvarligi bulunmamakta olup semsiye fon, katilma paylari tek bir içtüzük kapsaminda ihraç edilen tüm fonlari kapsayan yatirim fonudur.

Borçlanma Araçları Şemsiye Fonu, Hisse Senedi Şemsiye Fonu, Kıymetli Madenler Şemsiye Fonu, Fon Sepeti Şemsiye Fonu, Para Piyasası Şemsiye Fonu, Değişken Şemsiye Fon, Serbest Şemsiye Fon, Garantili Şemsiye Fon, Koruma Amaçlı Şemsiye Fon, Karma Şemsiye Fon ve Katılım Şemsiye Fonu’dur.

Portföyünün tamamı devamlı olarak, kira sertifikaları, katılma hesapları, ortaklık payları, altın ve diğer kıymetli madenler ile Kurulca uygun görülen diğer faize dayalı olmayan para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlardır.

Menkul Kıymet Yatırım Fonu, yatırımcılardan toplanan fonların, menkul kıymetler (hisse senetleri, sukuk, altın vb.) gibi finansal araçlara yatırım yaparak değerlendirildiği kolektif yatırım aracıdır. SPK düzenlemelerine göre, portföy yönetim şirketleri tarafından yönetilir ve fonun yatırımları, fonun içtüzüğü ve izahnamesine uygun olarak gerçekleştirilir. Bu fonlar, yatırımcılara finansal piyasalarda profesyonel bir şekilde çeşitlendirilmiş portföy yönetimi sunar.

Menkul kıymet yatırım fonları; genellikle hisse senetleri, kamu ve özel sukuklar, altın ve altına dayalı sermaye piyasası araçları gibi sermaye piyasası araçlarına ve katılma hesaplarına yatırım yaparak yatırımcılara risklerini azaltma ve farklı varlık sınıflarında getiri elde etme fırsatı sunar. Yatırımcılar fonun profesyonel yönetimi altında, çeşitli menkul kıymetlere yatırım yaparak risklerini yayar ve portföylerini çeşitlendirirler.

Menkul kıymet yatırım fonu, en yaygın fon türüdür. Katılma hesapları ile hisse senedi, sukuk, kıymetli madenler gibi menkul kıymetlere yatırım yaparlar. Alt grupları arasında bunlarla sınırlı kalmamak üzere aşağıdaki seçenekler bulunur

Hisse Senedi Fonları: Hisse senetlerine yatırım yaparak uzun vadeli getiri potansiyeli sunarlar.

Borçlanma Araçları Fonları: Tahvil, bono gibi borçlanma araçlarına yatırım yaparak, sabit getiri imkânı oluştururlar. Katılım fonları bu kategoride sukuk ürünlerine yatırım yapabilir.

Yatırım Sepeti Fonları: Farklı varlık türlerine (hisse senedi, tahvil, döviz vb.) önceden belirlenmiş oranlarda yatırım yaparlar.

Katılım Fonları: Faizsiz finansal enstrümanlara yatırım yaparak, katılım bankacılığı prensiplerine uygun getiri sağlarlar.

Karma Fonlar: Hem hisse senedi hem de borçlanma araçlarına yatırım yaparak, dengeli bir risk-getiri profili sunarlar.

Değişken Şemsiye Fonları: Piyasa şartlarına göre farklı yatırım stratejileri sunan fonlardır.

Bu fonlar, ilgili mevzuat ve kendi izahnamelerinde yer alan yatırım sınırlamalarına uymak kaydı ile esas olarak temasında yer alan ürüne yatırım yapar. Her geçen gün ürün ve fon çeşitliliğinin artmakta olduğu görülmekte olup, ilgili fonun risk/getiri analizinin doğru yapılması, yatırımcının hedefi ile uyumlu olunması açısından önem arz etmektedir.

Girişim Sermayesi Yatırım Fonları (GSYF), SPK düzenlemelerine göre, yatırımcılardan toplanan fonların büyüme potansiyeli olan şirketlere, girişimlere ve projelere sermaye sağlamak amacıyla yönlendirilmesi için kurulan kolektif yatırım araçlarıdır. GSYF’ler, SPK’dan yetki almış portföy yönetim şirketleri tarafından yönetilir ve nitelikli yatırımcılara sunulur. Bu fonlar, girişim şirketlerine finansman sağlayarak hem yatırımcılara yüksek getiri potansiyeli sunmayı hem de ekonomik büyümeyi desteklemeyi hedefler.

Fon portföyü; yenilikçi girişimler, büyüme aşamasındaki şirketler, halka arz edilmemiş firmalar ve girişim projelerinden oluşur. GSYF’ler, riskli yatırımlara odaklanmalarına rağmen, yatırımcılar için çeşitlendirme ve profesyonel yönetim avantajı sunar. Şeffaflık ve denetim SPK tarafından sağlanırken, fonlar uzun vadeli sermaye kazancı arayan yatırımcılar için önemli bir alternatif oluşturur.